Ook in de 17e eeuw kun je de nodige aangetaste gezichten tegenkomen op straat. Ziektes als scheurbuik, pokken, syfilis en lepra laten hun sporen na, als je ze al overleeft.....
Scheurbuik wordt veroorzaakt door vitaminetekort en komt vaak voor onder zeelieden, maar ook ‘aan wal’ lijden mensen hieraan. De symptomen zijn: een bleke huid, vermoeidheid en kortademigheid, zwellingen en bloedingen van het tandvlees en onderhuidse bloedingen aan de benen. De naam 'scheurbuik' is afgeleid van de Latijnse benaming: Scorbutus.
Pokken is een van de grote killers in de 19e eeuw, maar bestaat ook ver daarvoor al. Vooral kinderen zijn vatbaar voor de pokken. De eerste verschijnselen zijn hoge koorts, misselijkheid, hoofdpijn en rugpijn, daarna verschijnen rode vlekjes op het lichaam, die blaasjes worden. Deze ontwikkelen zich tot zwerende zwarte puisten. Pas in 1796 wordt de vaccinatie ontdekt en toegepast, door Edward Jenner. Hierdoor wordt de sterfte door pokken aanzienlijk teruggedrongen.
Syfilis was een geslachtsziekte en is een veelbesproken ziekte in de 16e, 17e en 18e eeuw. Waarschijnlijk overgekomen uit de nieuwe wereld, verspreidt syfilis zich vanuit Italië langzaam over heel Europa. De link met seksualiteit wordt al snel gelegd, maar de parasiet die de veroorzaker is, was vóór de 18e eeuw geheel onontdekt. Syfilis kan met kwik(preparaten) worden behandeld, al verschilt de methode door de eeuwen heen zeer, en zijn er vele bijwerkingen.
De ziekte kent vier stadia. Eerst komt er een zweer, met een harde omgeving; dan rode knobbels of vlekken; dan grote vijgwratten rond de anus of geslachtsdelen. Daarna kan de ziekte maanden of zelfs jaren rusten. Wanneer het derde stadium aanbreekt, kunnen interne organen aangetast worden. Dit stadium is al vaak dodelijk of in ieder geval invaliderend. Voor wie dit overleeft, is er nog het vierde stadium: hierbij worden de hersenen aangetast en kan krankzinnigheid optreden. De psychiatrische inrichtingen zitten er vol mee aan het eind van de 19e eeuw! Pas in 1909 komt er een doorbraak in de behandeling van syfilis: salvarsan. Tegenwoordig wordt antibiotica gegeven bij syfilis.
Lepra is een trage, maar slopende ziekte, die zelfs in de Bijbel genoemd wordt wegens zijn afschrikwekkende verminkingen. Het wordt veroorzaakt door de Mycobacterium leprae. De symptomen zijn: verlammingen waardoor de gewrichten in allerlei vreemde houdingen komen te staan. Zenuwuiteinden worden aangetast en huid wordt ongevoelig. Wonden die niet genezen, kunnen er voor zorgen dat tenen en vingers afsterven. Het aangezicht is verlamd, waardoor het er uitdrukkingsloos uitziet en de ogen soms niet gesloten kunnen worden. De huid is knobbelig en het gezichtshaar valt uit.
Ook het krijgen van kinderen laat zijn sporen na op vrouwen. Vrouwen kunnen kreupel worden en ook kraamkoorts zorgt voor veel sterfgevallen. Wat je ook veel ziet in het straatbeeld is struma, in de volksmond krop genoemd, dat wordt veroorzaakt door een tekort aan iodium. Onbehandeld kan het tot grote gezwellen in de hals leiden. Pest komt ook nog voor in de 17e eeuw, maar heeft zijn meeste slachtoffers gemaakt in enorme epidemieën van de late middeleeuwen.
Bronnen:
- Teleac. Verre verwanten.
|
||||||||
